نکاتی در مورد آناتومی و فیزیولوژی دستگاه تناسلی جنس مونث ۱

در ادامه مطلب قبلی، کماکان بدون آن که بخواهیم به جزئیات بپردازیم به نکات کلیدی و کاربردی در این خصوص اشاره می کنیم. اگر آنچه که در متن به آن می پردازیم را با شکل ارائه شده مطابقت دهید به درک بهتر موضوع کمک می کند.

   دستگاه تناسلی در جنس مونث نیز مشابه جنس مذکر کارکردهای چندگانه ای دارد که عبارتند از:

-          تولید هورمون های زنانه

-          مهیا کردن تخمک که برای تولید مثل ضروری است.

-          کارکردهای مرتبط با فعالیت های جنسی (از جمله نزدیکی جنسی)

   اما این کارکردها نسبت به آنچه در جنس مذکر یادآور شدیم تاحدی پیچیده تر هستند. در حالی که در افراد مذکر تولید هورمون های جنسی و سلول های جنسی (اسپرماتوزوئید) تقریباً به شکل مداوم در جریان است، در جنس مونث این فرایندها به شکل دوره ای اتفاق می افتند (همان وقایعی که از آنها تحت عنوان سیکل یا چرخه قاعدگی یاد می شود).

  قبل از پرداختن به وقایع این سیکل، اجازه دهید مختصری با آناتومی دستگاه تناسلی در جنس مونث آشنا شویم. خواندن این مطالب را به ویژه به آقایان اکیداً توصیه می کنم چون متاسفانه در مشاوره ها و گفتگو با بیماران به کرات مشاهده می کنیم که بسیاری از مردان در جامعه ما هنوز تصور درستی از ساختمان و عملکرد قسمت های مختلف دستگاه تناسلی جنس مخالف ندارند و همین موضوع بر عملکرد و رفتار جنسی آنها بسیار تاثیرگذار خواهد بود.

     دستگاه تناسلی خارجی در خانم ها بطور عمده از دو چین پوستی تشکیل شده است که به آنها لب های بزرگ (Labia majora) و لب های کوچک (Labia minora) (در سمت داخل لب های بزرگ ) گفته می شود. لب های بزرگ دارای ضمائم پوستی مثل فولیکول های مو و غدد عرق است. همانطور که در تصویر قابل مشاهده است، مجرای تناسلی (واژن V.a.g.i.n.a) و مجرای ادراری (Urethra) در زنان در مجاورت یکدیگر ولی کاملاً از هم مجزا هستند. نزدیکی جنسی بطور معمول در این قسمت اتفاق می افتد (نزدیکی واژینال) و ویژگی های مخاط آن و ساختمان ارتجاعی واژن این امکان را فراهم می آورد. مجرای ادرار با منفذی بسیار کوچکتر از دهانه واژن و کمی جلوتر از آن به بیرون راه پیدا می کند. اگر مسیر لب های کوچک را تعقیب کنید تا جایی که در قسمت جلویی (قدامی) دستگاه تناسلی خارجی به یکدیگر ملحق می شوند، در داخل یک چین پوستی (C.l.i.t.o.r.a.l hood) اندامی به نام کلیتوریس (C.l.i.t.o.r.i.s) یا چوچوله قرار دارد و در واقع قسمتی از آن که قابل مشاهده و لمس است تنها بخش کوچکی از انتهای این ارگان است. این اندام اگرچه در تولید مثل نقش شناخته شده خاصی ندارد، ولی از آنجایی که به لحاظ منشاء جنین شناسی و مشخصات بافت شناسی، مینیاتوری از همان آلت جنسی در جنس مذکر بوده و حاوی پایانه های حسی عصبی فراوان است، در چرخه پاسخ جنسی انسان (که در ادامه مطالب سایت به آن خواهیم پرداخت) نقش اساسی دارد (این موضوعی است که بسیاری از مردان حتی با گذشت سال ها از ازدواجشان از آن بی اطلاع و یا نسبت به آن بی توجه هستند).

   به دنبال ذکر مشخصات اندام جنسی خارجی در جنس مونث تذکر این نکته بسیار مهم است که برحسب عوامل فردی مثل ژنتیک یا قومیت و … شکل ظاهری اندام جنسی ممکن است از فردی به فرد دیگر تا حدی متفاوت باشد (به لحاظ اندازه و شکل لب های تناسلی یا رنگ آنها یا اندازه کلیتوریس) و این موضوع نباید باعث شود تا افراد از بابت این تفاوت ها احساس نگرانی یا غیرطبیعی بودن کنند و یا خدای ناکرده از سوی شریک جنسی مورد سوال قرار گیرند.

   در اغلب افرادی که فعالیت جنسی واژینال نداشته اند، چینی مخاطی درست در آستانه ورودی واژن قرار دارد که به آن پرده بکارت (H.y.m.e.n) گفته می شود. اینکه بکار بردن کلمه پرده تا چه حد در این مورد مناسب است و تغییرات آناتومیک در آن تا چه میزان اهمیت دارد موضوعی است فرهنگی اجتماعی که در جای خود باید مفصلاً مورد بحث قرار گیرد، ولی به هرحال از آنجایی که وضعیت آن علاوه بر ملاحظات اجتماعی، اثرات حقوقی دارد، به ویژه جوانان باید از محل آن اطلاع کافی داشته باشند چرا که بسیاری از آنها تصور می کنند این چین مخاطی جایی داخل واژن قرار گرفته است.

   در برخی از خانم ها در جدار جلویی (قدامی) واژن، ناحیه ای وجود دارد که می تواند به لحاظ تحریک جنسی فعال باشد و به آن نقطه G گفته می شود (G spot) که در مورد آن در جای خود بحث خواهد شد.

    در انتهای واژن، رحم یا زهدان (Uterus) قرار گرفته است که ماموریت آن فراهم کردن راه عبور اسپرماتوزوئیدها و در ادامه پذیرش و میزبانی از جنین ایجاد شده برای مدت نه ماه و سپس بیرون فرستادن آن با انقباضات موثر خود است. مخاط داخلی این اندام را آندومتر (Endometrium) می نامند. دهانه رحم (Cervix) نیز به لحاظ سلامت جنسی و باروری اهمیت به سزایی دارد چرا که می تواند در معرض عفونت ها و تغییرات سرطانی باشد.

   لوله های رحمی یا لوله های فالوپ (Fallopian Tube) از دوطرف رحم تا نزدیکی تخمدان ها امتداد می یابند و سلامت آنها از شرایط بسیار لازم برای باروری به شکل طبیعی است.

   تخمدان (Ovary) که در دوطرف رحم و با کمک اتصالات خود در فضای لگنی مستقر شده است مثل بیضه در جنس مذکر، هردو وظیفه تولید گامت و ترشح هورمون های جنسی را به عهده دارد.

   برای آن که مطلب خیلی طولانی نشود به فرایندهای یک سیکل قاعدگی و تغییرات ارگان های مختلف جنسی در سخن بعدی خواهیم پرداخت.